Dr Mark Iwanicki, ND, LAc
we współpracy z Anną Żukowską, pielęgniarką dyplomowaną (emerytowaną)

Wstęp

Olej z czarnuszki (Nigella sativa) od wieków stosowany jest w rejonie Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie i w Europie ze względu na swoje szerokie właściwości terapeutyczne. W Polsce znany jest jako olej z czarnuszki i ma długą tradycję stosowania w medycynie ludowej – zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie – w leczeniu stanów zapalnych, zakażeń i uszkodzeń skóry.

Współczesne badania farmakologiczne potwierdzają te tradycyjne zastosowania. Główny bioaktywny składnik oleju, tymochinon, wykazuje silne działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i wspomagające gojenie ran poprzez wpływ na stres oksydacyjny, czynniki wzrostu oraz syntezę kolagenu (1–5). Właściwości te czynią Nigella sativa atrakcyjnym naturalnym środkiem wspomagającym w leczeniu oparzeń i uszkodzeń skóry.

Poniżej opisano przypadek 28-letniej kobiety, u której doszło do oparzenia II stopnia prawego przedramienia. Do zdarzenia doszło w marcu 2025 roku, a leczenie prowadzone było wyłącznie w warunkach domowych przez teściową pacjentki – Annę Żukowską, emerytowaną pielęgniarkę z doświadczeniem w pielęgnacji ran przy użyciu oleju z czarnuszki. Proces gojenia zakończył się całkowitym wyzdrowieniem w ciągu jednego miesiąca, a wygląd skóry wrócił do normy po trzech miesiącach.

Opis przypadku

Pacjentka: kobieta, 28 lat, ogólnie zdrowa, bez cukrzycy ani chorób przewlekłych.
Data oparzenia: 9 marca 2025 r.
Przyczyna: przypadkowe oparzenie wrzątkiem.
Lokalizacja: powierzchnia dłoniowa prawego przedramienia.

W ciągu kilku godzin od oparzenia na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiły się liczne napięte pęcherze – obraz typowy dla oparzenia II stopnia (głębokiego częściowego) o powierzchni ok. 6 × 8 cm. Oparzenie było bardzo bolesne, bez objawów infekcji w momencie rozpoczęcia leczenia.

*Dzień 1 – początkowy obraz: liczne pęcherze i rumień.*

Przebieg leczenia

Rana była leczona całkowicie w warunkach domowych pod nadzorem Anny Żukowskiej, pielęgniarki dyplomowanej (emerytowanej), z zastosowaniem prostej, jałowej techniki.

Oczyszczanie i dezynfekcja: rana była codziennie przemywana środkiem Octenisept; w razie potrzeby można stosować Rivanol lub srebro koloidalne. Unikano nadtlenku wodoru, który może podrażniać tkanki.
Opróżnianie pęcherzy: całe pęcherze były ostrożnie przekłuwane jałową igłą, aby zmniejszyć napięcie i odprowadzić płyn surowiczy.
Aplikacja oleju z czarnuszki: jałowe gaziki nasączano olejem z czarnuszki tłoczonym na zimno (Nigella sativa, EkaMedica, Polska). Każdy gazik był jednorazowy i nigdy nie był ponownie zanurzany w pojemniku z olejem, aby zachować sterylność. Gazik delikatnie przykładano do rany, tak aby powierzchnia była lekko wilgotna, lecz nie ociekała olejem.
Suszenie chłodnym powietrzem: bezpośrednio po aplikacji pacjentka Paula używała suszarki do włosów z chłodnym nawiewem, trzymanej w bezpiecznej odległości. Etap ten wspomagał szybkie tworzenie się strupów i ograniczał ryzyko infekcji.
Częstotliwość: zabieg wykonywano raz dziennie wieczorem, po powrocie pacjentki z pracy.

Rana pozostawała odsłonięta, gdy tylko było to możliwe, aby umożliwić cyrkulację powietrza. Nie stosowano maści antybiotykowych, steroidowych ani opatrunków okluzyjnych.

*Dzień 7 – utworzenie się strupów, brzegi rany czyste, bez wysięku.*

Wyniki leczenia

Ból był silny przez pierwsze trzy–cztery dni, po czym szybko ustępował po przekłuciu pęcherzy i rozpoczęciu stosowania oleju z czarnuszki wraz z chłodnym nawiewem. Pacjentka zgłaszała uczucie ulgi i chłodu po każdym zabiegu.

Strupy utworzyły się już piątego dnia, a epitelializacja (odbudowa naskórka) była widoczna po ok. 12 dniach. Pełne zamknięcie rany nastąpiło po około 30 dniach. Przez cały okres leczenia nie zaobserwowano infekcji ani ropienia. Pozostały jedynie niewielkie przebarwienia w miejscach, gdzie pęcherze pękły samoistnie – bez oznak bliznowacenia.

Po odpadnięciu strupów Paula zaczęła delikatnie wmasowywać olej z czarnuszki bezpośrednio w zagojoną skórę, raz dziennie. Olej szybko się wchłaniał, przywracając nawilżenie i elastyczność skóry. Przejściowa suchość po myciu znikała natychmiast po ponownej aplikacji oleju.

*Dzień 18 – epitelializacja z minimalnym rumieniem.*

*Dzień 30 – całkowite zagojenie, jedynie lekkie przebarwienie.*

Po trzech miesiącach od oparzenia kolor skóry był praktycznie identyczny z otaczającą tkanką. Widoczne były jedynie bardzo subtelne ślady pigmentacyjne w miejscach wcześniejszych pęcherzy. Skóra była gładka, elastyczna, bez oznak włóknienia, blizn przerostowych czy zmian strukturalnych.

*3 miesiące – całkowicie dojrzała skóra, przebarwienia prawie niewidoczne, brak blizn.*

Omówienie

W przypadku oparzeń II stopnia proces naturalnego gojenia zwykle trwa 30–40 dni i często prowadzi do powstania umiarkowanych blizn, przebarwień oraz zwiększonego ryzyka infekcji, jeśli rana nie jest odpowiednio pielęgnowana (7). W tym przypadku proces przebiegał w dolnej granicy tego zakresu, a efekt kosmetyczny i funkcjonalny był ponadprzeciętny.

Strupy utworzyły się już w piątym dniu – znacznie wcześniej niż zwykle – a całkowite zamknięcie rany nastąpiło w ciągu miesiąca. Ból ustąpił w ciągu 3–5 dni, podczas gdy w standardowych przypadkach trwa on zwykle 1–2 tygodnie. Wyniki te sugerują, że połączenie oleju z czarnuszki i techniki chłodnego nawiewu nie tylko przyspiesza gojenie, ale także poprawia jego jakość, ograniczając dyskomfort i eliminując potrzebę stosowania antybiotyków lub opatrunków okluzyjnych.

Brak infekcji przez cały okres gojenia – mimo braku tradycyjnego opatrunku – potwierdza przeciwbakteryjne i przeciwzapalne właściwości oleju z czarnuszki, opisane w badaniach eksperymentalnych (1–4).

Mechanizm działania

Działanie terapeutyczne Nigella sativa wynika z obecności związków bioaktywnych, takich jak tymochinon, karwakrol, nigellidyna oraz niezbędne kwasy tłuszczowe (linolowy, oleinowy, palmitynowy).

Udokumentowane mechanizmy obejmują:

Działanie przeciwzapalne: timochinon hamuje cyklooksygenazę i lipooksygenazę, ograniczając produkcję mediatorów zapalnych (1).
Działanie przeciwutleniające: zwiększa aktywność enzymów antyoksydacyjnych, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa i peroksydaza glutationowa, chroniąc tkanki przed stresem oksydacyjnym (2).
Działanie przeciwbakteryjne: skuteczny wobec Staphylococcus aureus, Candida i innych patogenów, ograniczając ryzyko infekcji (3).
Regeneracja tkanek: stymuluje proliferację fibroblastów, angiogenezę i syntezę kolagenu, przyspieszając epitelializację (4).
Działanie przeciwbólowe: wpływa na szlaki nocyceptywne i redukuje stres oksydacyjny, co sprzyja szybszemu ustąpieniu bólu (5).

Technika suszenia chłodnym powietrzem prawdopodobnie wzmocniła te efekty, tworząc półsuchą, dobrze natlenioną powierzchnię rany, która ograniczała namnażanie bakterii i sprzyjała naturalnemu tworzeniu się strupów.

Szerszy kontekst kliniczny

Anna Żukowska z powodzeniem stosowała tę samą technikę w wielu przypadkach leczenia ran, uzyskując konsekwentnie dobre wyniki. Jednym z najbardziej niezwykłych przypadków była jej teściowa, która doznała rozległego oparzenia IV stopnia stopy, obejmującego niemal całą jej powierzchnię, z uszkodzeniem tkanek sięgającym aż do kości. Stopa była początkowo kwalifikowana do amputacji. Dzięki prawie dwóm latom codziennej, niezwykle skrupulatnej pielęgnacji – obejmującej dokładne oczyszczanie rany, aplikację oleju z czarnuszki (Nigella sativa) oraz kontrolowane suszenie chłodnym powietrzem – Annie udało się doprowadzić do całkowitego zamknięcia rany i regeneracji tkanek. Efekt końcowy pozwolił zachować zarówno strukturę, jak i funkcję stopy. Swoją metodą Anna dzieliła się później z lekarzami i dermatologami, którzy z dużym zainteresowaniem przyjęli jej obserwacje. Jej praca stanowi przykład, jak tradycyjna, wytrwała pielęgnacja pielęgniarska połączona z naturalną fitofarmakologią może prowadzić do niezwykłych efektów nawet w przypadkach uznawanych za beznadziejne.

Wnioski

Przypadek ten dokumentuje szybkie, bezpowikłane gojenie oparzenia II stopnia, leczonego wyłącznie za pomocą miejscowego oleju z czarnuszki, codziennej dezynfekcji oraz suszenia chłodnym powietrzem. Pacjentka uzyskała pełną epitelializację w ciągu jednego miesiąca i całkowite przywrócenie prawidłowej skóry po trzech miesiącach – bez infekcji i bez blizn.

Ze względu na swoje przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i regenerujące właściwości, olej z czarnuszki może stanowić cenne uzupełnienie leczenia oparzeń powierzchownych i częściowych. Wskazane są kontrolowane badania kliniczne, które określą standardowe protokoły i możliwości integracji tej metody z nowoczesną opieką nad ranami.

Piśmiennictwo

Ameer OZ, Salman IM, Al-Masri IM, et al. Nigella sativa and its active compound thymoquinone: a review on the therapeutic effects on skin and wound healing. Front Pharmacol. 2020;11:994.
Hameed IH, Mohammed GJ, Kareem MA. Burn healing potential of Nigella sativa seed oil in rats. Int J Pharm Sci Rev Res. 2016;39(1):142–147.
Gholamnezhad Z, Havakhah S, Boskabady MH. Preclinical and clinical effects of Nigella sativa and its constituent thymoquinone: a review. J Ethnopharmacol. 2016;190:372–386.
Salem AM, Botros RM, Attia ZR, et al. Nigella sativa L. seed extracts promote wound healing progress by activating VEGF and PDGF signaling pathways. F1000Research. 2023;12:436.
Alshammari GM, Al-Kahtani MA, Ahmed MM, et al. How thymoquinone from Nigella sativa accelerates wound healing: a review of molecular and cellular mechanisms. Front Pharmacol. 2023;14:1087012.
Faz AA, Hegazy R, Ezzeldin N, et al. Effects of Nigella sativa and silver sulfadiazine on burn wound healing in rats. Vet Med-Czech. 2010;55(12):619–628.
American Burn Association. Practice Guidelines for Burn Care. 2020 update. Chicago, IL: American Burn Association; 2020.

Nota od autora
Przypadek opisany przez dr. Marka Iwanickiego, ND, LAc, we współpracy z Anną Żukowską, pielęgniarką dyplomowaną (emerytowaną).